Vitamin A giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở trẻ em

Vitamin A là vi chất quan trọng giúp cơ thể khoẻ mạnh

Vitamin A là loại vitamin tan trong chất béo, có tác dụng bảo vệ mắt, chống quáng gà và các bệnh khô mắt, đảm bảo sự phát triển bình thường của bộ xương, răng, bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào biểu mô, niêm mạc, da, ngoài ra còn đóng vai trò trong tăng trưởng và tăng cường miễn dịch của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm virus. 

Từ năm 1988, Viện dinh dưỡng đã triển khai chương trình phòng chống thiếu vitamin A và bệnh khô mắt. Từ năm 1993, chương trình đã được triển khai trên toàn quốc. Năm 1995, Việt Nam được Tổ chức Y tế Thế giới và Tổ chức phòng chống thiếu vitamin A quốc tế công nhận đã loại trừ bệnh khô mắt do thiếu vitamin A thể lâm sàng nhưng cho đến nay, thiếu vitamin A cận lâm sàng (vitamin A trong huyết thanh thấp) vẫn là vấn đề sức khỏe cộng đồng ở Việt Nam. Nên Viện Dinh dưỡng vẫn hướng dẫn toàn quốc triển khai ngày vi chất dinh dưỡng với đẩy mạnh truyền thông giáo dục dinh dưỡng kết hợp bổ sung vitamin A liều cao định kỳ 1 năm 2 lần vào đầu tháng 6 và tháng 12 cho trẻ 6 tháng -36 tháng trên toàn quốc. Riêng vùng khó khăn, có tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi cao: Bổ sung vitamin A cho trẻ 6 tháng – 60 tháng tuổi.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy thiếu vitamin A gây hậu quả khô mắt, nếu nặng có thể gây mù mắt, chậm phát triển cân nặng, chiều cao, làm tăng tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong ở trẻ em tiền học đường. Bổ sung vitamin A liều cao làm tăng tỷ lệ sống ở trẻ nhỏ tới 20-30% do làm giảm tỷ lệ mắc bệnh nhiễm khuẩn như tiêu chảy và nhiễm khuẩn hô hấp cấp (NKHHC).   

Nhờ có vai trò giúp tăng cường miễn dịch của bổ sung vitamin A mà Phác đồ điều trị bệnh Sởi của Bộ Y tế ban hành trong  “Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi” ngày 18/4/2014 chỉ rõ trẻ phát hiện mắc bệnh sởi cần được uống ngay vitamin A. Phác đồ dùng vitamin A bằng đường uống được khuyến cáo là trong 2 ngày liên tiếp kể từ khi chẩn đoán, mỗi ngày cho uống 50.000 đơn vị quốc tế cho trẻ dưới 6 tháng; 100.000 đơn vị quốc tế cho trẻ 6 - 12 tháng và 200.000 đơn vị quốc tế đối với trẻ lớn hơn. 

Đối với các bệnh nhân mắc sởi có dấu hiệu nhãn khoa mà nguyên nhân do thiếu vitamin A, ví dụ như quáng gà, vệt Bitot (vệt màu trắng đục nằm trên giác mạc mắt) hoặc khô mắt, WHO khuyến cáo liều trên được nhắc lại một lần nữa sau 4-6 tuần. 

Nguồn thực phẩm giàu vitamin A trong các bữa ăn. Thức ăn có nguồn gốc động vật có nhiều vitamin A hay retinol tốt nhất, hầu hết ở dạng retinil ester. Vì gan là nơi dự trữ vitamin A, nên gan có thành phần retinol cao nhất. Chất béo từ thịt và trứng cũng chứa một lượng vitamin A đáng kể. 

Nguồn tiền vitamin A (Beta-carotene) thường là từ một số sản phẩm động vật như  sữa, kem, bơ và trứng. Các thức ăn nguồn gốc thực vật có nhiều tiền vitamin A (Beta-Caroten) như các loại củ quả có màu vàng/đỏ, các loại rau màu xanh sẫm, dầu cọ và các loại dầu ăn khác. Theo các nghiên cứu gần đây, khi vào cơ thể tiền vitamin A sẽ được chuyển thành vitamin A (theo tỷ lệ 12:1 đối với hoa quả chín và 22-24: 1 đối với rau xanh). 

 Bên cạnh việc bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ theo định kỳ 1 năm 2 lần vào đầu tháng 6 và tháng 12 hàng năm, các bà mẹ cần nâng cao sức đề kháng cơ thể của trẻ bằng cách cho trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, bổ sung hợp lý các vitamin và khoáng chất khác nữa. 

Chế độ ăn uống đảm bảo vi chất dinh dưỡng cho trẻ

Chế độ ăn đảm bảo đủ các nhóm thực phẩm. Nhóm cung cấp chất bột đường, chất đạm gồm đủ loại cung cấp trứng, sữa, thịt cá các loại, đậu phụ và đậu đỗ, chất béo (dầu và mỡ), rau có mầu xanh thẫm, củ quả mầu vàng, và các loại rau củ khác giàu vitamin – khoáng chất thiết yếu.

Ăn đa dạng thực phẩm: Thay đổi thực phẩm thường xuyên, nên ăn 15-20 loại thực phẩm mỗi ngày

Thức ăn chế biến dạng lỏng, hay mềm, theo sở thích của từng trẻ.

Nên bổ sung các dạng siro, hay dạng cốm đa vitamin - khoáng chất khác cho trẻ em, hay viên đa vitamin khoáng chất cho người lớn giúp cho nâng cao miễn dịch, mà trong thành phần các sản phẩm dinh dưỡng này cần có các thành phần như vitamin A, E, C, kẽm, selen…, trong đó quan trọng hơn cả là vitamin A, C và kẽm. 

Hà Nội sẽ tổ chức 2 đợt uống vitamin A cho trẻ 

Từ năm 1996, ngày 1 - 2/6 được chọn là “Ngày vi chất dinh dưỡng” với một chuỗi các hoạt động  mang tính  huy động xã hội rộng lớn, nhằm thay đổi nhận thức và thực hành của các bà mẹ, mỗi gia đình, cộng đồng về tầm quan trọng và cách phòng chống các bệnh do thiếu vi chất dinh dưỡng.  

Đây cũng là cơ hội đẩy mạnh và khuyến khích hoạt động “đa dạng hoá bữa ăn gia đình” để có hiệu quả lâu dài, bền vững trong việc giải quyết vấn đề thiếu vi chất dinh dưỡng.  

Theo đó, ngày vi chất dinh dưỡng được ngành y tế Hà Nội tổ chức trong hai đợt. Đợt I tổ chức cho trẻ uống vitamin A trong ngày 1 và 2/6 và uống vét đến hết ngày 5/6 cân và đo chiều cao cho trẻ từ ngày 1 đến 7/6. Đợt II sẽ được tổ chức vào đầu tháng 12. 

Mục tiêu của ngày vi chất dinh dưỡng là phòng, chống suy dinh dưỡng và thiếu vi chất dinh dưỡng cho trẻ em tại 100% xã, phường, thị trấn; 99,8% trẻ em từ 6 đến 36 tháng tuổi được uống vitamin A liều cao trong hai đợt chiến dịch; Trên 95% trẻ em dưới 5 tuổi có nguy cơ cao và bà mẹ sau đẻ trong vòng một tháng được uống vitamin A liều cao dự phòng; Trẻ em dưới 5 tuổi được cân, đo chiều cao để đánh giá tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ dưới 5 tuổi thể thiếu cân và thể thấp còi… Thành phố cũng thành lập 10 đoàn kiểm tra liên ngành trước và trong các ngày triển khai ngày vi chất dinh dưỡng đợt I năm 2015.