Cùng chuyên gia tìm hiểu khái niệm kẹo “lành mạnh”

Các loại kẹo được quảng cáo "lành mạnh", liệu có tốt cho sức khỏe?

Trong những năm gần đây, trên các kệ hàng tại siêu thị ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, xuất hiện nhiều loại kẹo được tiếp thị là “tốt cho sức khỏe”. Một số sản phẩm nổi bật như chocolate không đường, kẹo dẻo sử dụng màu tự nhiên, kẹo ghi nhãn “bổ sung chất xơ”, “giàu protein”… Dẫu vậy, không ít người vẫn băn khoăn: Liệu những sản phẩm này có thực sự lành mạnh, hay chỉ là chiến lược tiếp thị?

Theo bà Alex Turnbull, chuyên gia dinh dưỡng, thành viên của Viện dinh dưỡng và chế độ ăn kiêng tại Mỹ, thuật ngữ “thực phẩm lành mạnh” thường gắn liền với nhóm thực phẩm giàu dưỡng chất như vitamin, khoáng chất, chất xơ và protein. Tuy nhiên, kẹo lại không nằm trong nhóm thực phẩm cung cấp giá trị dinh dưỡng nền tảng. “Do đó, việc biến kẹo trở nên ‘lành mạnh’ chỉ có thể hiệu quả trong một số tình huống nhất định, chứ không thể xem là cách cải thiện sức khỏe,” bà nói.

Kẹo “lành mạnh” gồm những gì?

Hiện tại chưa có một định nghĩa chính thức nào về “kẹo lành mạnh”. Thay vào đó, các nhà sản xuất áp dụng nhiều chiến lược để làm cho người tiêu dùng cảm thấy an tâm hơn khi chọn mua.

Bà Clara Nosek, chuyên gia dinh dưỡng thuộc hệ thống y tế Sutter Health (Mỹ) cho biết, các loại kẹo này thường giảm lượng đường, giảm tinh bột, bổ sung chất xơ, tăng lượng protein hoặc sử dụng màu sắc từ thực phẩm tự nhiên thay vì phẩm màu tổng hợp. Một số sản phẩm còn quảng cáo là không chứa “seed oils” - các loại dầu tinh luyện từ hạt như dầu hướng dương hoặc dầu hạt cải.

Cụ thể các loại kẹo được quảng cáo “lành mạnh” đang phổ biến hiện nay, bao gồm:

Kẹo ít đường hoặc không thêm đường

Phần lớn các sản phẩm trong nhóm này giảm bớt lượng đường, nên vị ngọt nhẹ hơn và lượng calo cũng thấp hơn so với kẹo thông thường. Để giữ lại cảm giác ngọt, nhà sản xuất bổ sung các chất tạo ngọt như stevia hoặc các loại rượu đường (sugar alcohol) như xylitol và sorbitol. Một số sản phẩm sử dụng allulose - loại đường có hàm lượng calo thấp nhưng mang lại vị ngọt tương tự đường mía.   

Kẹo “tự nhiên”

Những sản phẩm này nhấn mạnh việc không sử dụng phẩm màu nhân tạo. Thay vào đó, màu sắc được lấy từ nguyên liệu tự nhiên như củ dền, nghệ hoặc trái cây. Đồng thời, nhiều loại kẹo cũng thay thế siro bắp giàu đường đơn fructose (HFCS) bằng đường mía, hoặc giảm bớt lượng đường bổ sung trong công thức.

Kẹo “bổ sung lợi ích”

Một số sản phẩm mới trên thị trường còn được mô tả là “bổ sung chất xơ”, “giàu protein”, thậm chí chứa thêm nhân sâm, caffeine hoặc các hoạt chất được quảng cáo là giúp tỉnh táo, giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, tỷ lệ các thành phần này trong mỗi khẩu phần kẹo thường rất nhỏ.

Liệu những sản phẩm này có thực sự tốt hơn?

Về cơ bản, “kẹo vẫn là kẹo”. Việc thay đổi nguyên liệu không biến chúng thành loại thực phẩm giàu dưỡng chất như trái cây, rau củ hay ngũ cốc nguyên hạt.

Theo chuyên gia Turnbull, để thấy được hiệu quả rõ rệt từ những thành phần được bổ sung, người dùng sẽ phải tiêu thụ một lượng kẹo lớn hơn mức thông thường. “Tuy nhiên, ăn quá nhiều kẹo lại đi ngược lại mục tiêu cải thiện sức khỏe,” bà nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các loại kẹo này có thể mang lại lợi ích cho một số người. Ví dụ, người mắc bệnh đái tháo đường có thể thấy phù hợp hơn với các loại kẹo ít đường, do chúng không làm tăng đột ngột lượng đường huyết. Tuy nhiên, Hiệp hội Đái tháo đường Mỹ cảnh báo rằng các sản phẩm sử dụng chất tạo ngọt hoặc rượu đường vẫn chứa lượng calo đáng kể. Nếu tiêu thụ quá mức, người dùng vẫn có thể tăng cân - điều này cho thấy chúng không hoàn toàn “an toàn”.

Bên cạnh đó, những người nhạy cảm với phẩm màu tổng hợp cũng có thể cảm thấy yên tâm hơn khi dùng các loại kẹo có màu từ tự nhiên.

Tuy nhiên, ngoài các đối tượng kể trên, phần lớn khác biệt chỉ dừng lại ở cảm giác an toàn hoặc khẩu vị.

Rủi ro tiềm ẩn của kẹo “lành mạnh”

Chuyên gia Nosek lưu ý rằng, các loại kẹo “lành mạnh” không chỉ có giá cao hơn, mà còn thường mang hương vị khác lạ, có thể không phù hợp với khẩu vị của nhiều người. Trẻ nhỏ cũng có thể ít hứng thú vì màu sắc không bắt mắt.

Một vấn đề khác là khả năng gây khó chịu cho hệ tiêu hóa. Các loại rượu đường hoặc chất xơ bổ sung nếu tiêu thụ nhiều trong thời gian ngắn dễ gây đầy bụng, chướng hơi hoặc tiêu chảy.

Điều đáng lo ngại hơn là “hiệu ứng hào quang sức khỏe” (health halo effect). Khi một sản phẩm được dán nhãn “tốt cho sức khỏe”, người tiêu dùng có xu hướng ăn nhiều hơn mà quên rằng sản phẩm đó vẫn chứa đường và calo. Hệ quả là tổng lượng năng lượng nạp vào có thể vượt quá nhu cầu cơ thể, dù người dùng tin rằng mình đang ăn uống lành mạnh.

Có cần kiêng hoàn toàn kẹo?

Bà Turnbull cho rằng kẹo vẫn có thể xuất hiện trong một chế độ ăn cân bằng nếu được tiêu thụ có kiểm soát. Bà gợi ý lựa chọn các loại kẹo mini, thường gọi là “fun size”, để giảm lượng đường nạp vào nhưng vẫn có thể đáp ứng cơn thèm ngọt.

Cuối cùng, lựa chọn loại kẹo nào nên dựa trên nhu cầu và tình trạng sức khỏe của từng người. Kẹo ít đường hay kẹo dùng màu tự nhiên có thể phù hợp hơn với một số đối tượng, nhưng không vì thế mà chúng trở thành thực phẩm lành mạnh. Dù được cải tiến thế nào, chúng vẫn là kẹo - nên được tiêu thụ có kiểm soát, chứ không thể thay thế thực phẩm giàu dinh dưỡng khác.

 

Thực hư nhai kẹo cao su giúp đường viền hàm sắc nét

Đường huyết thay đổi thế nào khi bạn căng thẳng?

Đái tháo đường 10 năm, đường huyết 11mmol/L có cao không?

Đồ uống có đường làm tăng nguy cơ rụng tóc?