Đại dịch COVID-19 sẽ kết thúc như thế nào?

Trả lời cho câu hỏi "COVID-19 bao giờ sẽ kết thúc?" phần lớn nằm ở mỗi người chúng ta.

"Phần lớn các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm đều nghĩ rằng SARS-CoV-2 sẽ tồn tại ở đây. Con cháu của chúng ta vẫn sẽ bị nhiễm virus. COVID-19 sẽ trở thành một phần của lịch sử cho đến khi trở thành nguyên nhân gây bệnh cảm cúm thông thường", Paul Hunter, giáo sư y khoa tại Đại học East Anglia, Anh cho biết.

Theo CNN, câu trả lời cho câu hỏi "COVID-19 sẽ kéo dài bao lâu?" phần lớn nằm trong tay chúng ta.

Đại dịch sẽ suy yếu dần nhờ các nỗ lực của con người như phát triển vaccine, truy vết tiếp xúc, phân tích bộ gene, triển khai các biện pháp ngăn chặn và hợp tác toàn cầu. Nói cách khác, thế giới đã có một "bộ công cụ" để chấm dứt đại dịch trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, sau hơn 20 tháng, bộ công cụ đó vẫn chưa được sử dụng theo cách tốt nhất.

Andrea Taylor, trợ lý giám đốc tại Viện Y tế Toàn cầu Duke, cho rằng: “Vấn đề chính là chưa bao giờ có một kế hoạch nào ở cấp độ toàn cầu”.

Một số quốc gia có kết quả tốt hơn khi đối mặt với COVID-19 so với những quốc gia khác. Tuy nhiên, để đẩy nhanh quá trình kết thúc đại dịch trên toàn thế giới, các chuyên gia kêu gọi một cách tiếp cận toàn cầu mới, đặc biệt là về vaccine, phương pháp điều trị và chia sẻ thông tin.

Họ cho rằng nỗ lực như vậy là cách tốt nhất để nhanh chóng chấm dứt đại dịch, nếu không, con người vẫn có thể phải sống trong nỗi ám ảnh về COVID-19 trong năm 2022, hoặc thậm chí lâu hơn.

"Chúng ta biết trước điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta cứ áp dụng cách tiếp cận mang tính riêng rẽ từng nước, nhưng dù sao ta cũng đã làm như vậy rồi. Và chúng ta đang sống với hậu quả của điều đó", chuyên gia Taylor nhận định.

Một đại dịch với nhiều kết thúc

Theo Conservation, sự kết thúc của dịch COVID-19 sẽ khác nhau giữa các quốc gia, phụ thuộc phần lớn vào tỷ lệ người dân được chủng ngừa và mức độ nhiễm bệnh (tạo nên miễn dịch tự nhiên) kể từ khi bắt đầu đại dịch.

Ở Anh và các quốc gia khác có tỷ lệ bao phủ vaccine cao và số ca mắc lớn, hầu hết mọi người sẽ có một số hình thức miễn dịch đối với virus. Ở Anh, ước tính vào đầu tháng 9, hơn 94% dân số trưởng thành có kháng thể COVID-19.

Với những người có khả năng miễn dịch từ trước, COVID-19 có xu hướng ít nghiêm trọng hơn. Khả năng miễn dịch của nhiều người được tăng cường theo thời gian bằng cách tái nhiễm hoặc tiêm nhắc tại. Chúng ta có thể hy vọng tỷ lệ ngày càng tăng các ca bệnh mới không có triệu chứng hoặc bệnh nhẹ. Virus sẽ ở lại nhưng sẽ trở thành căn bệnh đặc hữu và thành một phần "quá khứ" đối với chúng ta.

Nhưng ở những quốc gia không có nhiều người mắc trước đây, ngay cả với tỷ lệ bao phủ vaccine cao, số ca nhiễm mới vẫn lớn. Hầu như tất cả những người chưa được chủng ngừa đều có khả năng bị nhiễm virus. Khi bị nhiễm bệnh, họ sẽ có nguy cơ trở nặng và tử vong (tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe).

Và ở những quốc gia này, việc mở cửa gần như chắc chắn sẽ dẫn đến sự phát triển theo cấp số nhân của các ca bệnh do có nhiều người không có khả năng miễn dịch. Và khi số lượng virus tăng lên, sẽ có thêm các ca mắc dù đã được tiêm chủng, do vaccine không bảo vệ 100%.

Hầu hết các quốc gia gần như chắc chắn đang vượt qua giai đoạn tồi tệ nhất của đại dịch. Nhưng điều quan trọng là vaccine cần được cung cấp cho các nhóm dân số dễ bị tổn thương còn lại trên thế giới và theo thời gian, hiệu quả vaccine đã được tiêm cũng có thể bắt đầu bị suy yếu.

Omicron xuất hiện và nỗi đe dọa nỗ lực chống dịch của thế giới suốt 2 năm qua

Sự xuất hiện của biến chủng Omicron ở Châu Phi, nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp, một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược tiêm chủng ở các quốc gia nghèo hơn.

"Vẫn còn rất nhiều nơi trên thế giới có độ phủ vaccine thấp đến mức khó chấp nhận", chuyên gia Andrea Taylor nói trên CNN.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chưa đầy 8% người dân ở các nước thu nhập thấp được tiêm ít nhất một liều vaccine COVID-19. Trong khi đó, 63,9% người dân ở các nước có thu nhập cao đã được tiêm ít nhất một mũi.

Ở Liên minh Châu Âu (EU) và Mỹ, khoảng 70% người dân đã được tiêm ít nhất một mũi, theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu và Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Mỹ (CDC).

Hậu quả tiềm ẩn của sự chênh lệch về tiêm chủng là: Các biến chủng mới, có khả năng lây lan toàn cầu, đều được phát hiện ở những nơi từng trải qua các đợt bùng phát dịch lớn, không được kiểm soát và có tỷ lệ phủ vaccine thấp, chẳng hạn chủng Alpha ở Anh vào tháng 12 năm ngoái, Delta ở Ấn Độ vào tháng 2 năm nay và Omicron ở Châu Phi vào tháng 11 vừa qua.

"Sự bất bình đẳng về vaccine sẽ kéo dài đại dịch. Cần cung cấp vaccine cho tất cả thế giới", Michael Head, nhà nghiên cứu cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Đại học Southampton, cho biết.

Các giải pháp cho vấn đề vaccine vẫn chưa thực sự rõ ràng, nhưng không hẳn ngoài tầm với của cộng đồng quốc tế.

Theo CNN, trước hết, nguồn cung vaccine cần được tăng lên và ổn định. Chương trình chia sẻ vaccine (COVAX) của WHO, hồi tháng 9 dự báo số liều vaccine được cung cấp cho các nước đang phát triển sẽ ít hơn 25% so với dự tính ban đầu.

Chuyên gia Taylor cho biết, thực tế cho thấy, một số quốc gia từng không nhận được liều vaccine nào trong suốt 3 tháng, nhưng có lúc họ lại nhận được hàng triệu liều. "Nguồn cung vaccine cần phải được đảm bảo một cách 'đáng tin cậy' và có thể dự đoán được" - ông Taylor nói.

Theo các chuyên gia, các biện pháp chống dịch ở từng quốc gia vẫn rất quan trọng khi COVID-19 tiến gần đến giai đoạn cuối. Các làn sóng COVID-19 sẽ tiếp tục tấn công các quốc gia khác nhau vào những thời điểm khác nhau, và "các quốc gia sẽ cần phải làm việc bằng kinh nghiệm và năng lực của chính mình".

Các chuyên gia cho rằng, các biện pháp được triển khai ở từng quốc gia phải kết hợp với tầm nhìn toàn cầu để đẩy nhanh việc chấm dứt đại dịch.

Quan điểm trên đã được các nhà lãnh đạo thế giới đề cập nhiều lần, nhưng các chuyên gia cho rằng thế giới vẫn chưa thực sự hành động. Gần đây nhất, lệnh cấm du lịch được áp dụng đối với Nam Phi và các quốc gia lân cận khác sau khi các nhà chức trách phát hiện sự xuất hiện của biến thể Omicron đã khiến các nhà khoa học chia rẽ.

Bên cạnh nỗi mong mỏi "khi nào đại dịch COVID-19 kết thúc", vấn đề quan trọng lúc này là biến thể đáng lo ngại Omicron. Đến nay, đã có những nghiên cứu sơ bộ và một số nhận định ban đầu của giới chuyên gia, trong đó có WHO, về biến thể này. Đôi khi cũng có một số thông tin mâu thuẫn khiến người dân bối rối.

Đầu tuần này, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, Omicron đã có tại ít nhất 77 quốc gia/vùng lãnh thổ và đang lây lan với tốc độ "chưa từng thấy" nếu so với những biến thể khác, làm giảm hiệu quả vaccine, nhưng không gây triệu chứng nặng hơn.

Mới đây, ngày 15/12, bà Maria Van Kerkhove - Trưởng nhóm kỹ thuật thuộc Chương trình Y tế khẩn cấp của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra dự đoán đại dịch COVID-19 có thể kết thúc vào năm tới (2022) nhờ có vaccine. "2022 là năm chúng ta có thể kết thúc đại dịch COVID-19. Hiện đã có các công cụ. Chúng ta có thể khiến COVID-19 không còn gây chết chóc nữa" - bà Maria Van Kerkhove nói trong chương trình hỏi đáp trực tuyến của WHO. 

Đánh giá của WHO làm dấy lên nhiều hy vọng về việc cuộc sống sẽ sớm trở lại bình thường với thế giới.

 

Bộ Y tế rút ngắn khoảng cách tiêm vaccine COVID-19 nhắc lại

Thủ tướng yêu cầu hoàn thành tiêm vaccine mũi 3 vào đầu năm 2022

Tốc độ tiêm vaccine COVID-19 của Việt Nam đứng thứ 3 thế giới

Phần lớn bệnh nhân COVID-19 tử vong chưa tiêm vaccine