Triệu chứng ngoại tháp là gì và khắc phục thế nào?

Triệu chứng ngoại tháp có thể xảy ra do tổn thương thần kinh, tác dụng phụ của thuốc…

Triệu chứng ngoại tháp là gì?

Triệu chứng ngoại tháp (Extrapyramidal symptoms) chỉ các rối loạn vận động liên quan đến hệ ngoại tháp - nơi tập trung các tế bào thần kinh chi phối các vận động cơ của cơ thể. Triệu chứng ngoại tháp có thể xảy ra khi hệ ngoại tháp bị tổn thương, gây ra các rối loạn vận động không chủ ý như run tay chân, cứng cơ bắp, đi lại chậm chạp…

Những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra triệu chứng ngoại tháp thường là do tác dụng phụ của một số thuốc chống loạn thần, các bệnh lý thoái hóa thần kinh, xơ cứng động mạch não…

Triệu chứng ngoại tháp có thể biểu hiện bởi tình trạng run tay chân, cứng cơ bắp

4 dạng chính của triệu chứng ngoại tháp

Nhìn chung, triệu chứng ngoại tháp có 4 dạng chính, bao gồm:

Hội chứng ngồi không yên:

Người có triệu chứng ngoại tháp thể này thường cảm thấy bồn chồn, muốn di chuyển, khó ngồi yên, giữ yên một tư thế. Người bệnh thường có những hành động như: Rung chân, xoa mặt, gõ nhịp ngón tay hoặc bắt chéo chân liên tục… Việc sử dụng các loại thuốc chẹn beta (ví dụ như Propranolol) có thể giúp làm giảm các triệu chứng này.

Rối loạn trương lực cơ:

Rối loạn trương lực cơ được biểu hiện bởi tình trạng co cơ bắp không tự nguyện. Những chuyển động này có xu hướng lặp đi lặp lại, thường gặp nhất là nháy/co giật mí mắt, vẹo cổ. Ngoài ra, rối loạn trương lực cơ còn có thể gây co thắt cơ hàm, cơ lưỡi, khiến người bệnh khó nhai, nuốt thức ăn và đau các cơ bắp.

Rối loạn trương lực cơ có thể gây nháy/co giật mí mắt

Tình trạng co cơ có thể xảy ra trong thời gian dài, ảnh hưởng xấu tới tư thế, dáng đứng/ngồi. Nếu cơ trong cổ họng bị ảnh hưởng, người bệnh còn có nguy cơ dễ bị nghẹn, khó thở, nói chậm, chảy nước dãi. Triệu chứng rối loạn trương lực cơ có thể được kiểm soát bằng cách dùng thuốc kháng histamine, thuốc điều trị các triệu chứng bệnh Parkinson.

Hội chứng Parkinson:

Người có triệu chứng ngoại tháp cũng có thể gặp phải các triệu chứng giống như người bệnh Parkinson là cứng cơ bắp, run tay chân, di chuyển chậm chạp và thay đổi trong tư thế/dáng đi.

Các triệu chứng này có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng, nhưng nhìn chung sẽ ảnh hưởng xấu tới khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Trên thực tế, bản chất của bệnh Parkinson là do sự thiếu hụt nồng độ dopamine trong não, còn hội chứng Parkinson do rối loạn ngoại tháp lại là sự phong tỏa (ức chế) hoạt động các thụ thể dopamine. Do đó, không thể sử dụng các thuốc điều trị bệnh Parkinson để điều trị các triệu chứng rối loạn ngoại tháp.

Rối loạn vận động Tardive (chứng múa giật):

Tiếp xúc quá nhiều với mangan có thể gây bệnh Parkinson?

6 triệu chứng kinh nguyệt bất thường chị em nên lưu ý

7 loại vitamin người ăn chay nên bổ sung để có sức khỏe tốt nhất

Các loại củ tốt cho sức khỏe nên có trong chế độ ăn cân bằng

Nên đọc

Rối loạn vận động Tardive là một triệu chứng ngoại tháp khởi phát muộn. Chúng được biểu hiện bởi những cử động giật nhanh bất thường, xuất hiện đột ngột ở môi, mặt, cổ, bàn tay, bàn chân. Người bệnh cũng có thể gặp phải những thay đổi trong dáng đi, chân tay co giật hay thường xuyên nhún vai.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện sau vài tháng, thậm chí vài năm sau khi sử dụng thuốc an thần. Rối loạn vận động Tardive thường xảy ra ở nữ giới nhiều hơn nam giới. Ngoài ra, người cao tuổi, người bệnh đái tháo đường cũng có nguy cơ bị rối loạn vận động Tardive cao hơn. Việc điều trị triệu chứng này có liên quan tới việc dùng thuốc Clozapine hoặc phẫu thuật kích thích não sâu.

Điều trị triệu chứng ngoại tháp như thế nào?

Một số người mới xuất hiện triệu chứng ngoại tháp có thể tự khỏi khi ngừng sử dụng thuốc chống loạn thần hoặc đổi sang loại thuốc khác ít tác dụng phụ hơn. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp còn lại, việc chữa trị triệt để chứng bệnh này là điều rất khó thực hiện.

Để cải thiện tình trạng bệnh hiệu quả và lâu dài, người bệnh cần phối hợp đồng bộ nhiều giải pháp từ việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sỹ, ăn uống, tập luyện khoa học đến việc sử dụng các thảo dược tự nhiên.

Trong y học cổ truyền, có một số thảo dược chủ trị chứng run giật, cứng cơ bắp, điển hình nhất là thiên ma và câu đằng. Ngày nay, nhiều bằng chứng khoa học cũng đã chứng minh những hoạt chất sinh học tự nhiên trong hai thảo dược này có vai trò tương tự tiền chất dinh dưỡng của tế bào thần kinh, giúp nuôi dưỡng và bảo vệ não bộ, làm ổn định tính dẫn truyền thần kinh, đồng thời làm chậm quá trình thoái hóa, lão hóa não, từ đó giúp giảm run chân tay và làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. 

Vi Bùi H+ (Lược dịch theo Healthline)