Vấn nạn Thuốc và Thực phẩm chức năng giả: Cuộc chiến chưa có hồi kết

Toàn cảnh Hội thảo Thuốc và thực phẩm chức năng giả - Hiện trạng và giải pháp" diễn ra sáng 23/8 tại Hà Nội - Ảnh: Việt An/Sức Khỏe+.

Đây là nhận định của ông Nguyễn Đức Lê – Phó Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) đưa ra tại Hội thảo “Thuốc và thực phẩm chức năng giả - Hiện trạng và giải pháp” vừa diễn ra sáng nay (23/8) tại Hà Nội.

Hiện trạng tại Việt Nam

Trong nhiều năm qua, số lượng thuốc, thực phẩm chức năng giả xâm nhập vào hệ thống cung ứng thuốc và đến tay bệnh nhân ngày càng gia tăng. Đây là vấn đề nhức nhối trong dư luận xã hội bởi việc sử dụng thuốc và thực phẩm chức năng giả gây ảnh hưởng xấu, trực tiếp đến sức khoẻ, tính mạng của người tiêu dùng.

Tại buổi Hội thảo, thông tin từ Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, tính từ đầu năm đến nay, đối với hoạt động buôn bán, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ… cơ quan quản lý thị trường đã kiểm tra 30.527 vụ; trong đó đã xử lý 17.000 vụ, 54 vụ chuyển cơ quan điều tra. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đức Lê, số liệu này chỉ là bề nổi; việc kiểm tra và xử lý còn gặp khó khăn do tình trạng cửa hàng phi thương mại - nhà thuốc trên mạng xuất hiện rất nhiều khiến việc kiểm soát kênh phân phối rất khó khăn.

Theo bà Nguyễn Diệu Hà - Tổng thư ký, Chánh văn phòng Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam, trong số các mẫu thuốc tân dược bị làm giả thì đa số là kháng sinh và thường là những kháng sinh đắt tiền của các thương hiệu dược nổi tiếng. Thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện những điểm khác nhau khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng, thuốc thật và giả khi để cạnh nhau, tuy nhiên điều này người tiêu dùng rất khó để phân biệt.

Không những thế, thuốc giả không chỉ là bất hợp pháp mà còn là mối quan ngại lớn với sức khoẻ cộng đồng. Điều trị bằng thuốc giả mạo không hiệu quả có thể dẫn đến sự xuất hiện của các vi khuẩn kháng thuốc.

“Các thuốc giả được sản xuất tại cơ sở không đảm bảo điều kiện và tiêu chuẩn quy định có thể chứa nhiều vi khuẩn và nấm mốc, điều này đặc biệt nghiêm trọng với trường hợp các thuốc dùng đường tiêm hoặc trên người bệnh bị suy giảm miễn dịch”, bà Hà nói.

Đại diện cho doanh nghiệp là “nạn nhân” của vấn nạn thuốc và thực phẩm chức năng giả, bà Trần Hoàng Kim Anh, Thương hiệu PN’S CHOICE – Công ty TNHH Tập đoàn Y – Dược Sâm Ngọc Linh Việt Nam chia sẻ, Sâm Ngọc Linh là loại sâm quý hiếm được mệnh danh “báu vật đại ngàn” của nước Việt Nam. Sản lượng khan hiếm cùng với lợi ích kinh tế khiến loại sâm này trở thành dược liệu bị nhiều đối tượng làm giả hết sức tinh vi nhằm trục lợi bất chính.

“Có đến 90% sâm Ngọc Linh gắn mác khai thác tự nhiên trên thị trường là giả, điều này dẫn đến hệ lụy rất lớn với doanh nghiệp khi khách hàng quay lưng lại với sâm Ngọc Linh vì vấn nạn làm giả. Cây Tam Thất có hình dáng giống cây sâm Ngọc Linh khiến nhiều người nhầm lẫn, thậm chí Sâm Ngọc linh cũng bị làm giả ngay tại ‘thánh địa’. Doanh nghiệp đã phải tìm kiếm nhiều giải pháp công nghệ để bảo vệ thương hiệu của mình”, bà Trần Hoàng Kim Anh cho hay.

"Công nghệ làm giả tem chống hàng giả còn đẹp hơn tem thật"

Lý giải về vấn nạn này, bà Lê Thị Thu Thuỷ - Phó Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp (VCCI) cho rằng, thời gian qua do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, tình hình làm giả thuốc và thực phẩm chức năng ngày một gia tăng do lợi dụng kẽ hở đứt gãy chuỗi cung ứng, nhu cầu hàng hóa tăng cao. Các thuốc và thực phẩm chức năng giả được làm ngày một tinh vi với công nghệ cao, rất khó phân biệt với thuốc thật. Trong khi đó, các giải pháp chống lại vấn nạn này đến nay vẫn chưa có hiệu quả cao. 

Theo bà Thủy, để bảo vệ lợi ích khách hàng và uy tín của doanh nghiệp dược, nhiều công nghệ chống hàng giả đang được các công ty Dược phẩm áp dụng, tuy nhiên, hiệu quả mang lại không đạt được như mong đợi.

“Có một sự thật đó là công nghệ làm giả đã làm giả cả tem chống hàng giả và còn đẹp hơn cả tem chống giả thật” – bà Thủy cho biết.

Cùng quan điểm đó, PGS.TS Lê Văn Truyền, chuyên gia cao cấp Dược học, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, vấn nạn thuốc và thực phẩm chức năng giả đã có từ lâu, vẫn tồn tại trong thị trường không chỉ ở nước ta mà còn trên thế giới. Theo ước tính của nhiều tổ chức trên thế giới, quy mô thị trường thuốc giả khoảng 80 tỷ USD/năm.

Theo PGS.TS. Lê Văn Truyền, ở thị trường các nước đang phát triển, các kênh phân phối “phi chính thức” phát triển rất mạnh và không an toàn. Thách thức đối với tất cả quốc gia càng nghiêm trọng với sự phát triển của “hiệu thuốc trực tuyến” giả mạo, thường bán thuốc giả, thuốc và sản phẩm bảo vệ sức khỏe kém chất lượng với giá rẻ. Ngoài ra, người tiêu dùng nhiều khi không nhận thức được và không quan tâm đến hậu quả nghiêm trọng khi mua trực tuyến và sử dụng thuốc, các sản phẩm bảo vệ sức khỏe giả hoặc kém chất lượng.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đức Lê cũng cho rằng, thuốc và thực phẩm chức năng là các sản phẩm mang tính chất đặc thù. Bằng phương pháp thông thường, không thể dễ dàng để phát hiện thật giả một cách chính xác. Việc kiểm nghiệm thành phần, chất lượng thuốc... là phương pháp được lựa chọn tối ưu để xác định độ thật giả của một sản phẩm. Tuy nhiên, chúng ta cần 1 khoản kinh phí lớn và thời gian dài để đánh giá, điều tra. Đây cũng là rào cản lớn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời vấn nạn thuốc và thực phẩm chức năng giả trên thị trường.

Giải pháp TrueData

Tại buổi hội thảo, các chuyên gia cho rằng, việc khó nhận biết các sản phẩm thuốc và thực phẩm chức năng thật - giả dẫn đến việc thực thi vai trò, chức năng nhiệm vụ của cơ quan quản lý thị trường bị hạn chế rất nhiều trên cương vụ bảo vệ doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Vì thế, cần phải có giải pháp chống giả hữu hiệu, làm sao để việc nhận biết thuốc thật - giả một cách chính xác và dễ dàng nhất. Cần phải ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số vào việc nhận biết được thuốc và thực phẩm phẩm chức năng giả một cách nhanh nhất và chính xác nhất.

Một trong những giải pháp chống hàng giả được đưa ra tại Hội thảo là giải pháp TrueData của Trung tâm Công nghệ Chống Hàng giả Việt Nam.

“Mỗi một sản phẩm khi được gắn chip TrueData thì những sản phẩm đó sẽ được bảo mật thông tin một cách tối đa, và sẽ không có bất cứ sản phẩm giả nào có thể chen vào hành trình của nó được” – ông Nguyễn Ngọc Mạnh, giám đốc thương mại Công ty CP TrueData chia sẻ.

Với khả năng truy vết, TrueData giúp người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc từ nhà sản xuất, nhà phân phối, đơn vị vận chuyển (logistics) cho đến cơ quan quản lý của sản phẩm. Bên cạnh đó, nhằm tạo sự tin tưởng hơn nữa cho khách hàng, giải pháp truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ chống hàng giả TrueData còn có sự đồng hành của bảo hiểm PTI với sản phẩm "bảo hiểm mua hàng chính hãng" lần đầu tiên có mặt trên thị trường. 

“Nếu chẳng may giải pháp này bị tấn công, truy cập trái phép hay giả mạo, bị lỗi vận hành hay bảo mật khiến người tiêu dùng mua 2 sản phẩm này chịu thiệt hại, thì PTI sẽ đứng ra cam kết bồi thường 100% giá trị sản phẩm cho người tiêu dùng. Nếu sản phẩm có sự đồng hành của bảo hiểm thì sẽ tạo được lòng tin cho người tiêu dùng rất nhiều”, ông Nguyễn Hữu Khánh, Giám đốc Công ty bảo hiểm Bưu điện khu vực Nam Sông Hồng chia sẻ.

Ngoài ra, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cũng cho rằng, cần tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước, tăng cường sự hướng dẫn sử dụng của cơ quan chuyên môn. Cùng với đó, các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh cần tham gia mạnh mẽ trong vấn đề này.

"Người tiêu dùng chỉ nên mua thuốc, thực phẩm chức năng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, để tránh mua phải hàng giả, hàng không bảo đảm chất lượng; cần có tư vấn khi sử dụng và thông tin cho cơ quan nhà nước có liên quan khi phát hiện thực phẩm chức năng lưu thông trên thị trường không bảo đảm an toàn, có khả năng gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng", ông Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

 

Ấn Độ: Phát hiện một dịch cúm lạ đang lây lan nhanh ở trẻ em

Y tế tuần: Phẫu thuật ung thư thận bằng Robot, cứu sống bệnh nhân mắc 3 bệnh nguy hiểm

WHO: Đột biến gene có thể khiến virus đậu mùa khỉ lây lan nhanh chóng

Số ca mắc mới và tử vong do COVID-19 tăng mạnh ở nhiều nước Châu Á