Thực phẩm làm tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ

Chế độ ăn nhiều thịt đỏ tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ

Nghiên cứu đã theo dõi 2.500 người, có độ tuổi trung bình là 71 và hơn một nửa là phụ nữ. Họ được theo dõi trong vòng 15 năm, chất lượng chế độ ăn uống được đánh giá nhiều lần bằng bảng câu hỏi về thực phẩm.

Nghiên cứu không đưa ra chế độ ăn uống cụ thể cho mọi người. Thay vào đó, các nhà nghiên cứu xem xét chế độ ăn uống bình thường của người tham gia và chấm điểm dựa trên mức độ giống với chế độ ăn uống lành mạnh đã được công nhận.

Chế độ ăn uống Địa Trung Hải, bắt nguồn từ các nước Nam Âu, tập trung vào rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, các loại hạt, cá và dầu olive, đồng thời hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.

Trong khi đó, chế độ ăn MIND là là sự kết hợp của chế độ ăn Địa Trung Hải và chế độ ăn DASH. Chế độ này tập trung vào các thực phẩm tốt cho não như rau xanh, quả mọng, các loại hạt, hạn chế đồ chiên, bơ và đồ ngọt không lành mạnh.

Chỉ số ăn uống lành mạnh thay thế (AHEI), một hệ thống tính điểm do các nhà nghiên cứu Harvard phát triển để phản ánh những loại thực phẩm có liên quan nhất đến việc giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nghiêm trọng, cũng được sử dụng trong nghiên cứu. Chế độ ăn này khuyến khích ăn nhiều trái cây, rau, các loại hạt, đậu và chất béo lành mạnh, đồng thời hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến, đồ uống có đường và chất béo chuyển hóa.

Kết quả, cả ba chế độ ăn trên đều liên quan đến việc làm chậm quá trình phát triển các bệnh.

Ngược lại, chế độ ăn uống có chỉ số viêm thực nghiệm (EDII) cao - với nhiều thịt đỏ, sản phẩm chế biến và đồ uống có đường - có liên quan đến tốc độ gây bệnh nhanh hơn.

Các nhà nghiên cứu không chỉ phân tích các tình trạng bệnh đơn lẻ mà còn phân tích nhiều bệnh khác nhau mà một người có thể mắc phải khi họ già đi. Bao gồm bệnh tim, chứng mất trí, trầm cảm, bệnh Parkinson, đái tháo đường, ung thư và các vấn đề về cơ xương như viêm khớp hoặc loãng xương.

Đến cuối thời gian theo dõi, những người có chế độ ăn uống lành mạnh nhất trung bình ít mắc 2-3 bệnh mạn tính hơn so với những người có điểm chất lượng chế độ ăn uống thấp nhất. Chế độ ăn uống cũng có liên quan chặt chẽ đến sự gia tăng các bệnh tim mạch và thần kinh như chứng sa sút trí tuệ, bệnh Parkinson, trầm cảm… Hiệu quả bảo vệ của chế độ ăn uống lành mạnh như chế độ ăn Địa Trung Hải và MIND đặc biệt rõ rệt ở phụ nữ và những người lớn tuổi nhất (từ 78 tuổi trở lên).

“Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy chế độ ăn uống quan trọng như thế nào trong việc ảnh hưởng đến sự phát triển của các bệnh mạn tính ở nhóm dân số già”, Tiến sĩ Adrián Carballo-Casla, người tham gia nghiên cứu, cho biết.

Vào tháng 4/2025, một nghiên cứu lớn đã báo cáo rằng thực phẩm siêu chế biến chiếm hơn một nửa chế độ ăn uống của người Anh và có thể là nguyên nhân gây ra 18.000 ca tử vong sớm mỗi năm, liên quan đến các bệnh như đái tháo đường, ung thư, bệnh tim và trầm cảm.

Hiện nay, cứ 11 người trên 65 tuổi ở Anh, thì có một người mắc chứng sa sút trí tuệ và dự kiến sẽ có hơn 1 triệu người Anh mắc phải căn bệnh này vào năm 2030. Trên toàn thế giới, số ca mắc bệnh sa sút trí tuệ dự kiến ​​sẽ tăng gần gấp 3 lần lên 150 triệu vào năm 2050 khi dân số già đi.

 

Chế độ ăn uống cân bằng nên như thế nào?

Theo Hướng dẫn Eatwell của Dịch vụ y tế Quốc gia (NHS), chế độ ăn uống cân bằng cần:

- Ăn ít nhất 5 phần trái cây và rau củ đa dạng mỗi ngày. Tất cả các loại trái cây và rau củ tươi, đông lạnh, sấy khô và đóng hộp đều được.

- Bữa ăn cơ bản gồm khoai tây, bánh mì, gạo, mì ống hoặc các loại carbohydrate tinh bột khác, lý tưởng nhất là ngũ cốc nguyên hạt.

- Một ounce (khoảng 28,35gr) chất xơ mỗi ngày: Tương đương với việc ăn 5 phần trái cây và rau, 2 chiếc bánh quy ngũ cốc nguyên cám, 2 lát bánh mì nguyên cám dày và 1 củ khoai tây nướng còn nguyên vỏ.

- Sử dụng một số sản phẩm từ sữa hoặc các sản phẩm thay thế từ sữa (như đồ uống đậu nành), ưu tiên chọn các lựa chọn ít chất béo và ít đường hơn.

- Ăn một số loại đậu, cây họ đậu, cá, trứng, thịt và các loại protein khác (bao gồm 2 phần cá béo mỗi tuần).

- Chọn dầu thực vật, dầu olive, dầu hướng dương với lượng nhỏ.

- Uống 6-8 cốc/ly nước mỗi ngày.

- Người lớn nên tiêu thụ ít hơn 6gr muối và 20gr chất béo bão hòa đối với phụ nữ, 30gr đối với nam giới mỗi ngày.