"Burn out" và điểm khác biệt với mệt mỏi thông thường?

"Burn out" là một trạng thái tâm lý và sức khỏe bất ổn.

Mệt mỏi thường là trạng thái tạm thời, có thể được cải thiện khi bạn nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc hay dành thời gian thư giãn. Nhưng kiệt sức thì không dễ phục hồi như vậy. TS. Marjorie Jenkins, Giám đốc lâm sàng tại công ty công nghệ y tế Incora Health (Mỹ), cho biết: "“Burn out" khiến bạn nghi ngờ giá trị bản thân, đánh mất động lực và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần.”

Về mặt sinh học, “burn out” thậm chí có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng não. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người bị kiệt sức mạn tính có thể mất đi khối lượng chất xám ở vùng não liên quan đến điều hòa cảm xúc và kiểm soát hành vi khiến họ dễ bị căng thẳng hơn, khó đưa ra quyết định và dễ phản ứng thái quá.

Nguyên nhân nào dẫn đến burn out?

Theo chuyên gia thần kinh Kevin JP Woods (Mỹ), kiệt sức không chỉ là vấn đề cảm xúc mà còn là hệ quả của căng thẳng kéo dài, khi não bộ bị “quá tải” vì phải chống chọi với áp lực liên tục mà không được nghỉ ngơi. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

- Khối lượng công việc quá tải, cảm giác mất kiểm soát, không được ghi nhận.

- Mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống, không có thời gian tái tạo năng lượng.

- Môi trường làm việc độc hại, văn hóa thiếu đồng cảm, lãnh đạo kiểm soát quá mức.

- Trách nhiệm nặng nề ngoài công việc: chăm sóc con nhỏ, phụ huynh già yếu, bệnh tật cá nhân.

- Công nghệ “trói buộc”, khiến người làm việc không thể ngắt kết nối khỏi email, tin nhắn công việc dù đã tan ca.

Những ai dễ rơi vào trạng thái kiệt sức?

“Burn out” có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

1. Người làm các nghề áp lực cao

Nhân viên y tế, giáo viên, cảnh sát, công tác xã hội... là những người dễ bị “burn out” do công việc đòi hỏi cảm xúc cao, khối lượng lớn và ít quyền kiểm soát.

2. Người cầu toàn và theo đuổi thành tích

Những người luôn muốn “hoàn hảo”, khó chấp nhận thất bại hoặc hay làm hài lòng người khác dễ dấn thân quá mức mà không lùi lại khi cần nghỉ.

3. Người làm việc từ xa hoặc tự do

Không có ranh giới rõ ràng giữa công việc và đời sống cá nhân khiến nhiều người cảm thấy như “lúc nào cũng đang làm việc”.

4. Người chăm sóc

Cha mẹ, người nuôi con nhỏ, chăm sóc người bệnh, người cao tuổi... dễ rơi vào tình trạng kiệt sức vì chăm lo liên tục mà không được nghỉ ngơi hoặc hỗ trợ.

5. Phụ nữ và các nhóm yếu thế

Phụ nữ đặc biệt là phụ nữ thuộc các nhóm thiểu số (người dân tộc, người da màu…) thường gánh nhiều trách nhiệm vô hình, đối mặt với bất bình đẳng và tiêu chuẩn kép, khiến họ dễ rơi vào kiệt sức hơn nam giới.

6. Người không có hệ thống hỗ trợ

Thiếu sự đồng hành, cảm thông từ gia đình, bạn bè hoặc đồng nghiệp khiến áp lực càng trở nên nặng nề và dai dẳng.

Làm gì để hồi phục sau “burn out”?

Phục hồi từ “burn out” không diễn ra trong một sớm một chiều. Theo chuyên gia Woods, hầu hết mọi người cần từ 3 đến 6 tháng thay đổi lối sống tích cực và nhất quán để thấy được sự cải thiện.

Dưới đây là những cách giúp bạn bắt đầu quá trình hồi phục:

- Tạo ra khoảng nghỉ trong ngày: Cứ sau 90 phút làm việc, nên nghỉ vài phút để não được “xả hơi”.

- Giao tiếp trực tiếp: Dành thời gian gặp gỡ người thân, bạn bè – sự kết nối xã hội có tác dụng xoa dịu rất mạnh mẽ.

- Vận động nhẹ nhàng: Đi bộ 20-30 phút mỗi ngày có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng hiệu quả.

- Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ là liều thuốc phục hồi tự nhiên, quan trọng không kém bất kỳ phương pháp nào.

- Thiết lập ranh giới: Học cách nói “không” với những yêu cầu quá sức, ngắt kết nối công việc ngoài giờ nếu có thể.

- Tìm đến hỗ trợ chuyên môn: Nếu cảm thấy tình trạng không cải thiện, hãy tìm gặp chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ.

Bên cạnh đó, TS. Jenkins nhấn mạnh: “Không ai miễn nhiễm hoàn toàn với “burn out”. Dù bạn mạnh mẽ, kiên cường hay thành công đến đâu, bạn vẫn cần được nghỉ ngơi.”

"Burn out” không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối mà đó là lời cảnh báo của cơ thể và tâm trí khi bạn vượt quá giới hạn. Hãy lắng nghe bản thân, thiết lập lại nhịp sống và chủ động chăm sóc sức khỏe tinh thần của mình, trước khi quá muộn.

 

Khó thở, mệt mỏi kéo dài liệu có phải đã bị suy tim không?

Suy nhược thần kinh hay chỉ là mệt mỏi?

Infographic: "Tái thiết lập" sức khỏe khi bị kiệt sức

6 dấu hiệu bạn đang kiệt sức vì công việc