Bí quyết trường thọ từ chế độ ăn giàu polyphenol

Thêm chất chống oxy hóa polyphenol vào chế độ ăn uống giúp cải thiện tuổi thọ

Sống lâu chưa đủ, còn cần phải sống khỏe

Trên toàn cầu, tuổi thọ con người ngày càng tăng nhờ tiến bộ y học, chế độ dinh dưỡng và hệ thống chăm sóc sức khỏe. Điều này làm cho khái niệm "healthspan" (thời gian sống khỏe mạnh) trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Không chỉ sống lâu, con người cần phải sống khỏe trong những năm tháng tiếp theo.

Các nhà khoa học phát hiện ra 5 khu vực tập trung nhiều người sống thọ khỏe mạnh, gọi là “vùng xanh” Blue Zones, bao gồm Loma Linda (Mỹ), Sardinia (Italia), Okinawa (Nhật Bản), Nicoya (Costa Rica) và Ikaria (Hy Lạp). 

Theo bài báo khoa học trên tạp chí Bình luận Nghiên cứu về Lão hóa (Ageing Research Reviews), điểm chung của những người sống đến trăm tuổi ở các vùng đất là chế độ ăn với nhiều thực phẩm giàu polyphenol. Đây có thể là chìa khóa mở ra bí quyết cải thiện sức khỏe người cao tuổi.

Polyphenol là hợp chất tự nhiên có trong thực vật với đặc tính chống viêm, chống oxy hóa mạnh mẽ. Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy polyphenol giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp và đái tháo đường. Nhờ đó, chế độ ăn với nhiều chất chống oxy hóa từ thực vật có thể hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa, phòng các bệnh lý do tuổi tác.

Thực phẩm giàu polyphenol trong chế độ ăn của người dân “vùng xanh”

Người dân tại các vùng đất trường thọ kể trên chủ yếu ăn thực phẩm có nguồn gốc thực vật, như rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt và uống trà thảo mộc. Những thực phẩm này rất giàu polyphenol, góp phần giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe tốt trong suốt cuộc đời.

Một ví dụ điển hình là trà thảo mộc truyền thống của người dân đảo Ikaria của Hy Lạp. Loại trà này được làm từ các loại cây dại họ Hoa môi có tên dân dã là “cỏ sắt”, mọc nhiều ở vùng núi cao khắc nghiệt. Cây chứa nhiều chất chống oxy hóa flavonoid có thể hỗ trợ trí não và cải thiện tâm trạng ở người cao tuổi. 

Bên cạnh đó, người dân đảo Ikaria có chế độ ăn đặc trưng của vùng Địa Trung Hải, sử dụng dầu olive nguyên chất giàu polyphenol hàng ngày. Họ còn ăn các loại rau dại, rau ăn sống như bồ công anh, hành tỏi, rau cải arugula. 

Tương tự, người dân Sardinian cũng có chế độ ăn Địa Trung Hải nhiều rau củ, trái cây. Ngoài ra, rượu vang đỏ và cà phê là 2 nguồn polyphenol chủ yếu được sử dụng hàng ngày. 

Người Nhật Bản sinh sống ở Okinawa có tỷ lệ mắc đái tháo đường, sa sút trí tuệ và bệnh tim mạch rất thấp. Họ còn nổi tiếng với chế độ ăn lành mạnh, gồm các nhóm thực phẩm chính là: Khoai lang, đậu nành, nghệ, mướp đắng, rong biển và trà xanh. Khoai lang tím và nghệ của vùng đất này vẫn là nguồn polyphenol dồi dào cho sức khỏe. 

Người dân “vùng xanh” Loma Linda ở Mỹ ăn thực phẩm giàu polyphenol như cà phê, trái cây và quả mọng, các loại đậu và hạt hạch. Xoài, đu đủ và hạt họ đậu lại là thực phẩm được ưa chuộng ở Nicoya, Costa Rica.

Vai trò ngăn ngừa lão hóa của polyphenol

Theo các nhà nghiên cứu, polyphenol trong chế độ ăn trường thọ có thể ngăn ngừa các tổn thương ở DNA. Đơn cử, anthocyanin có trong khoai lang, đậu và procyanidin có trong quả nho, rượu vang có thể bảo vệ và chữa lành DNA. 

Ở các đầu mút nhiễm sắc thể có các đoạn DNA đặc biệt gọi là telomere, có vai trò bảo vệ các gene quan trọng khỏi bị hư hại khi tế bào phân chia. Mỗi lần tế bào phân chia, telomere bị ngắn lại một chút, đến khi tế bào không thể phân chia nữa. Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến quá trình lão hóa ở cơ thể con người. Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa như polyphenol giúp bảo vệ telomere khỏi hiện tượng này.

Ngoài ra, còn có các polyphenol như genistein trong đậu nành có thể kích hoạt các gene ức chế khối u. Acid chlorogenic trong cà phê giúp ngăn ngừa hoạt động của các gene có hại liên quan đến ung thư. Oleuropein trong dầu olive có thể giảm tích tụ mảng amyloid ở não, từ đó hỗ trợ phòng bệnh Alzheimer. Curcumin trong nghệ giúp giảm stress oxy hóa. Xanthonoid trong xoài cũng có công dụng làm chậm lão hóa ở cấp độ tế bào.

Oleuropein va curcumin đều có khả năng cải thiện chức năng tự thực (autophagy) – một cơ chế quan trọng giúp tế bào loại bỏ các thành phần bị hỏng. Đồng thời, chúng cũng giúp ức chế các tín hiệu có hại liên quan đến lão hóa, góp phần kéo dài tuổi thọ tế bào.

Những tác động đa chiều này cho thấy tiềm năng của polyphenol trong chống lão hóa, cải thiện sức khỏe lẫn tuổi thọ. Tuy nhiên, khả năng hấp thụ polyphenol của mỗi người không giống nhau mà phụ thuộc vào hệ vi khuẩn đường ruột, cách chế biến thực phẩm, tốc độ trao đổi chất. Vì vậy, dù chế độ ăn ở các vùng đất trường thọ rất giàu polyphenol, nhưng hàm lượng và hiệu quả thực tế của chúng vẫn cần được nghiên cứu thêm.

 

Các thực phẩm giàu polyphenol có thể mang lại lợi ích sức khỏe gì?

Nguồn polyphenol chống oxy hóa nên có trong chế độ ăn uống

Có thể kéo dài tuổi thọ bằng cách cắt giảm lượng bơ?

Điều gì tạo nên sự khác biệt về tuổi thọ giữa phụ nữ và đàn ông?